Hoofdrekenen in de praktijk

Hoofdrekenen is het oplossen van sommen. Maar dan niet op papier of met een hulpmiddel zoals een rekenmachine, maar uitsluitend in je hoofd. In feite zie je de som in gedachten voor je. Op die manier volg je de rekenregels door gebruik te maken van de kracht van jouw hersenen.

Leren hoofdrekenen

Hoofdrekenen leer je al vroeg op school. Vaak begint het met het onthouden en opzeggen van tafels die later worden aangevuld met eenvoudig optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Tellen leren kinderen vaak al eerder. Wanneer ze thuis opgroeien en spelenderwijs tot tien, honderd of duizend tellen. Bijvoorbeeld op de achterbank van de auto op weg naar een familiebijeenkomst.

Rekenen stimuleren

Er is een groot verschil tussen kinderen die gestimuleerd worden om te rekenen en kinderen die dat niet worden. Het hoofdrekenen gaat stukken sneller en beter bij kinderen die dat van jongs af aan al leren en doen. Vooral hoofdrekenen is een kwestie van ervaring opdoen. Veel oefenen dus. Terwijl kinderen die daar niet of onvoldoende in worden gestimuleerd snel een achterstand oplopen. Vaak zien deze kinderen het ook als een spelletje of een wedstrijd. Wie kan het zo goed mogelijk en zo lang mogelijk. “Ik tel tot honderd”, of “Ik tel tot duizend”. En juist zulke motivatie geeft hen een voorsprong in de groepen 3 tot en met 8.

Hoofdrekenen op de werkplek

Wanneer je bijvoorbeeld in de horeca werkt of op een markt ben je genoodzaakt om goed en vlot te kunnen hoofdrekenen. Dit leren ook die personen die dat nog niet veel hebben gedaan. De eerste tijd hebben ze een achterstand op andere werknemers die er inmiddels ervaren in zijn maar dat blijft niet zo. Ook diegenen die weinig aan hoofdrekenen hebben gedaan leren vlot bij. Ze zullen wel moeten.

De volgorde van bewerkingen

Je moet natuurlijk de regels rondom het rekenen wel goed kennen. De volgorde van bewerkingen ofwel de rekenregels geven aan welke bewerkingen voorrang krijgen. Als je niet weet dat vermenigvuldigen en delen voor optellen en aftrekken komen gaan simpele sommen uitrekenen al snel mis. Dat is niet alleen bij hoofdrekenen zo, maar ook op papier. Een rekenmachine of een spreadsheet maakt zulke fouten niet. Als je geen begrip hebt van de rekenregels zul je de uitkomsten van de som 30 * 4 + 8 : 2 niet snappen. Dit is namelijk 124, en niet 64.

In volgorde van bewerkingen zijn de regels als volgt:

1. Haakjes wegwerken (wat tussen haakjes staat los je eerst op)
2. Machtsverheffen en worteltrekken
3. Vermenigvuldigen en delen
4. Optellen en aftrekken

Uitleg van het voorbeeld:

Bewerkingen 2 tot en met 4 reken je van links naar rechts uit. In het voorbeeld hierboven betekent dat je begint met vermenigvuldigen van 30 x 4, daarna deel je 8 door 2. Dat is vier. Die tel je op bij 120 (30 x 4).

Je begrijpt nu natuurlijk wel dat als je zulke sommen uit het hoofd moet uitrekenen dat het een stuk lastiger is. Gewoon wat drankjes bij elkaar optellen in de horeca dat gaat nog wel. Maar sommen met daarin machtsverheffen, worteltrekken, vermenigvuldigen, delen, optellen en aftrekken uit het hoofd juist uitrekenen vergt veel oefening. Maar het kan wel. Ik herinner mij een docent die dit probleemloos kon. Zelfs met bedragen die in de miljoenen liepen. Maar, goed beschouwd, hij deed ook zijn halve leven niet anders. Hij vond het waarschijnlijk gewoon leuk.